Burn-out, het begin van verandering deel I

Af en toe, als ik wakker wordt, speelt er in mijn hoofd een filmtrailer af van mijn eigen leven:"Mirthe een verlegen meisje dat opbloeide tot een gedreven, carrière gerichte studente, die in haar ivorentoren, succes na succes zichzelf verloor en in één keer met toren en al in elkaar stortte en naar beneden viel. Liggend onder het puin is ze eindelijk langzaam weer opgestaan en bouwt ze de toren langzaam weer op, dit keer niet één grote/hoge toren, maar twee kleinere, lage torens, zodat het steviger blijft staan en ze meer verbonden is met de grond, met de mensen om haar heen." Ik lach om mijzelf af en toe en draai me dan vaak nog even om in bed totdat ik mij besef dat het echt zo is en spring er dan gauw uit!

Een beetje beter
Het is alweer even geleden dat ik schreef. Waarom? Omdat ik af en toe alle veranderingen in mij en mijn leven moet laten bezinken. Veranderen gaat met vallen en opstaan, dat is iets wat ik afgelopen maand zeker heb geleerd na een pittige terugval. Maar wat mij hoop geeft is dat tijdens mijn burn-out herstel, de 'val' momenten steeds minder vaak en steeds korter duren dan voorheen. In mei 2015 kreeg ik voor het eerst officieel mijn diagnose burn-out. Na een lange zomer vakantie en een studie stop pakte ik de draad in september 2015 weer op, waarna ik in november 2015 volledig in elkaar stortte. De ene persoon is na drie maanden rust weer hersteld van zijn burn-out of van een werk of relatie switch, maar ik had achteraf al te lang teveel van mij gevraagd en mijzelf te slecht verzorgd. Het is nu alweer acht maanden verder en ik weet niet of het aan de zomer ligt dat ik mij eindelijk steeds beter voel en tegenwoordig weer kan lachen, of dat ik steeds een beetje meer in balans kom, zowel lichamelijk als psychisch door al mijn harde werken om gezond te worden.

Het is de moeilijkste en verdrietigste periode uit mijn leven en soms de meest intens blijdste periode. Het is net als een wereldreis, je ben aan het 'overleven' en ervaart en voelt alles heel intens, zowel de nare als de fijne elementen in het leven. Tegelijkertijd begin ik steeds beter te begrijpen dat ik wel moest veranderen en dat dit blijkbaar de enige manier was om dit duidelijk te maken. De inzichten en de lessen die ik leer en de kennis, de plekken en mensen waar ik nu mee in aanraking kom dankzij mijn burn-out, zou ik nooit gemist willen hebben. Ik wil nog niet zeggen dat ik dankbaar ben voor mijn burn-out, want daar doet het nog teveel pijn voor, maar het vertrouwen dat het ooit weer goed komt met mij en misschien wel beter dan ooit, wordt steeds meer een mogelijkheid om in te geloven. In dit item schrijf ik over een paar veranderingen en welke struggles erbij komen kijken om te veranderen. Ik heb het item in twee delen opgesplitst, het 'struggle' gedeelte komt vooral in deel 2 terug, wat ik binnenkort post.

Verandering 1: Lief zijn voor jezelf

Bloemetje voor jezelf kopen

Ik denk dat dit de grootste verandering is in mijn leven door de inzichten en ervaring met mijn burn-out; lief zijn voor jezelf/ van jezelf houden. Het klinkt gek als ik het zo schrijf, maar ik hield al jaren niet meer echt van mijzelf. Ik geloofde niet in mijzelf. Verwachte ontzettend veel van mijzelf. Stelde mijzelf altijd als laatste prioriteit. Lachte alles weg, terwijl ik achteraf gezien wel kon huilen omdat ik mijzelf en mijn gevoelens wegduwde. De reden ook waardoor ik uiteindelijk niet meer in contact stond met mijn gevoel en lichaam, ik negeerde het. Ik zocht bevestiging in mijn relatie en kon op een gegeven moment niet meer zonder de bevestiging van liefde van de ander. Ik zocht bevestiging en waardering door nog harder, dan hard te werken. Wanneer ik mij slecht voelde, ging ik juist nog harder werken in plaats van even tijd voor mijzelf te maken. Ik was een workaholic. En om niet alles in een negatief daglicht te zetten, ik vond het ook leuk hoor, waar ik mee bezig was;)

Het doet mij weleens verdriet als ik bewust ben van hoe ik over mijzelf dacht en af en toe nog steeds denk. Dubbele standaard trekken; fouten van de ander goed praten maar jezelf drie keer zo hard aanpakken als je even niet aan andermans of eigen verwachtingen kunt voldoen.

Hoe lelijk kun je jezelf behandelen? Ik was het slachtoffer van mijn eigen negatieve zelfbeeld, besef ik mij sinds kort. Ik deed het nooit goed genoeg. Ik ben voor mijzelf en begeleid door mijn therapeut gaan experimenteren met dat 'houden van jezelf'. Het klinkt heel abstract zoals ik het schrijf, maar ik wist echt niet meer hoe dat moest. Toen ook mijn relatie uitging werd ik pas echt geconfronteerd met dit feit. De burn-out voelde al als een grote faal, maar verlaten worden versterkte het gevoel van 'niets waard' zijn, met 1000 keer. Daarom kwam de breuk bij mij extra hard aan. Ik ontving in die tijd per sms een link naar een liedje van Harrie Jekkers; ik hou van mij.  De songtekst heeft mij extra aangezet om te werken aan de relatie met mijzelf. Want ik was mijzelf volledig verloren. Wie ben ik? Ondertussen is hier vordering in gebracht:)

Houden van jezelf is vooral een mindset. Het gaat over tevredenheid en acceptatie, over zelfkennis. Waar liggen je grenzen, hoe wil je graag behandeld worden, wat zijn je normen en waarden, wat is je visie in het leven. Maar vooral het luisteren naar de signalen van je lichaam en je emoties serieus nemen, ook de negatieve. Lief zijn voor jezelf door jezelf goed te verzorgen. Denk aan een schoon en opgeruimde leefomgeving, een schoon bed, kleding waar je, jezelf goed in voelt, gezonde voeding, beweging opzoeken, tijd maken voor hobbies die je gelukkig maken. Relaties die je naar beneden halen of onzeker maken, loslaten. Momenten voor jezelf nemen waarbij je even stil staat en voelt hoe het met je gaat. Dit kan door mediteren of yoga of dagboek schrijven bijvoorbeeld. Van jezelf houden is hard werken heb ik gemerkt, je moet het trainen;) Het negatieve stemmetje in je hoofd, je kritische 'ik', moet je als het ware 'temmen'. Mij heeft het geholpen mijn kritische ik, met wat ik van mijzelf moet en niet mag, in kaart te brengen. En te analyseren waar het vandaan komt. Opvoeding? Educatie? Trauma's? Onzekerheid? Emoties?
Tegenwoordig kan ik dat kritische stemmetje opmerken en herkennen. Ik heb geleerd er veel beter mee om te gaan door geen aandacht aan het stemmetje te geven of het juist te analyseren en te relativeren, wanneer ik merk dat mijn lichaam of emoties eronder gaan lijden.

Verandering 2: Je bent wat je eet
Depressie is een ingewikkeld fenomeen. Soms weet ik niet waar de grens ligt tussen 'niet lekker in je vel zitten' en 'depressief zijn'. Ik denk dat het gaat om de frequentie en de duur van het sombere gevoel, en de mate van je activiteit. Geen eetlust hebben is een teken van depressie weet ik nu. Het vervelende is dat ik onbewust al ruim drie jaar geen eetlust had. Ik was meer dan vijftien kilo afgevallen. En woog afgelopen december zo'n 45 kg. Ik kon dagen zonder eten. Eten maakte mij misselijk en moe. Er was blijkbaar een jarenlang patroon ontstaan dat wanneer ik van mijzelf niet vond dat ik hard genoeg gewerkt had, ik niet at of in ieder geval zeer weinig. Ik denk als ik normaal had gegeten naast al dat harde werken de afgelopen jaren, dat ik niet zo ziek was geweest dit jaar. Door bewust te worden van dit patroon, heb ik er verandering in kunnen brengen. Ik neem nu bewust pauze's om te eten, ook als mijn planning in de soep loopt. En nee, ik eet niet meer voor de computer! Erger dan dat bestaat er niet! Sinds een maand heb ik weer eetlust en ik kon wel huilen van blijdschap. Dat gevoel van trek hebben, is een teken van gezond zijn.

Inspiratie: Netflixserie Chef's Table

Lichaam en Geest
Negatieve emoties en gedachten hebben invloed op de spijsvertering, de lever en de maag. Ik heb veel gelezen wat stress doet met je organen en ik begrijp nu beter waarom ik misselijk werd van voeding of waarom ik geen trek had. Dat is een enorme geruststelling. Ook goed en regelmatig eten, moest ik weer leren en trainen. Het blijft voor mij een uitdaging, iedere dag weer. Één ding heb ik ook ervaren, diëtisten kunnen je niet helpen als je geen eetlust hebt of wilt aankomen als je onder je BMI zit. Eerst naar de psycholoog. De opmerking van "gewoon meer eten" heeft in ieder geval niet gewerkt, en zal ook nooit werken. Dat mind en body met elkaar in verband staat, daarvan is voeding een fysiek bewijs van. De relatie met jezelf en met je emoties en hoe je reageert op situaties is vaak in voeding terug te analyseren. Ik wil nooit meer zo weinig wegen, mij zo zwak voelen en mijzelf zo mager zien, voeding is een belangrijke schakel in het ontstaan, voorkomen en herstellen van burn-out. Mijn gezondheid nam ik altijd maar als een vanzelfsprekendheid, maar zo zal ik vanaf nu nooit meer denken. Daarom eet ik ook zoveel mogelijk producten die mijn lichaam begrijpt, zo puur mogelijk. Ik heb een andere leefstijl ontwikkeld.

Verandering 3: Compassie, wijsheid en liefde de oplossing voor elk probleem.
Hierover kan ik wel een heel item schrijven, dus daarom hou ik het voor nu kort. Het gevaar is, en dat merk ik ook als ik oude blogitems teruglees, is cynisme. Tijdens een burn-out is men vaak ontzettend cynisch, teleurgesteld, boos, verdrietig. Ik wantrouwde iedereen, zag overal het slechte in, had enorme woede aanvallen, vooral als mijn ongeduldigheid weer de hoek om kwam kijken. In wanhoop begon ik allerlei boeken te kopen en te lezen; ondertussen heb ik een bibliotheek met titels als Nooit meer te druk tot Hoogsensitiviteit als Kracht tot De voorsprong van geluk. Mijn zoektocht naar herstel bestond voor een groot deel uit boeken lezen, zelf hulp boeken en veel filosofie. Deze wijsheid heeft me tot een rustiger mens gemaakt. Mij geholpen om de dingen in mijn leven in het grotere plaatje te zetten. Maar ook beter om te gaan met mijn emoties en lichamelijke klachten.

Compassie, een state of mind
De woede en agressie in mij, begon namelijk alleen maar tegen mij te werken. En de hardheid naar mijzelf hielp mij ook niet verder. Het boeddhisme, de yogafilosofie en de Chinese energieleer, hebben mij in contact gebracht met het begrip compassie en liefde voor jezelf. Wat je wegduwt komt altijd weer terug op je pad, het is daarom belangrijk om alles te omarmen en er met volle aandacht het gevoel wat daarbij komt kijken te ervaren. Negatieve en positieve gedachten mogen er zijn. Thuis spraken wij nooit over emoties en leerde ik ook niet hoe ik er op een goeie manier mee om moest gaan. Via compassie trainingen en mindfulness is er een nieuwe wereld voor mij geopend. Het draagt bij aan het uit mijn depressie komen en het opheffen van energieblokkades in mijn lichaam. Compassie is een state of mind. Ook dit vraagt hard werken en trainen. Positief denken en acceptatie gaat niet zomaar, dat moet je oefenen. Het is hoe je in het leven staat.

Verandering 4: Geen smoesjes, verontschuldiging en weg gelach meer
Ik was altijd bang om mensen teleur te stellen. Ik wilde mijn best doen, de ander gelukkig maken. Ik wilde het altijd beter doen dan dat het was en het liefst het perfecte plaatje in mijn hoofd realiseren, wat eerlijk gezegd best een aantal keer is gelukt. Ik wilde het verschil maken. Ik weet nog dat mijn op tijd komen nooit zo in mijn aard lag en dat ik om het te compenseren overuren maakte. Een bekend fenomeen volgens mijn psycholoog. Het gaat om verwachtingsmanagement. Ik was vaak te laat omdat ik achter al mijn afspraken aanholde. Geen tijd voor rust. Lastig vooruit kon plannen of tijd kon inschatten, puur ook omdat ik in een waas van doen activiteiten bezig was. Er was geen tijd voor bezinning. Op dit moment heb ik geleerd dat voordat ik een afspraak maak, in welke vorm dan ook, ik even een momentje neem om te bedenken of het haalbaar of realistisch is. Door een momentje bezinning, kan ik ook beter inschatten of ik het red om op tijd te komen en zo niet, kan ik het op tijd aangeven. Ook wanneer ik echt moe ben, zeg ik dit eerlijk tegen de betreffende persoon en zoek ik naar een alternatieve datum voor een afspraak. Wanneer je op tijd alles aangeeft, eerlijk bent naar jezelf en de ander en jezelf niet als slachtoffer ziet, is het woord 'sorry' niet meer nodig!:)

Niet handelen uit schuldgevoelens, maar vanuit intrinsieke motivatie
Het woord 'sorry' op het gebied van werk is, tenzij je iemand niet in zijn waarde hebt gelaten, jezelf 'downgraden'. Sorry zeggen, terwijl je, je helemaal in de ronde werkt, is een no go heb ik geleerd. Sorry zeggen, als je telkens je afspraken niet na komt omdat je lui bent of vanuit koppigheid niet wilt aangeven dat iets je niet lukt, is een heel ander verhaal. Het gaat om zelfrespect en verwachtingsmanagement. En om voor onbenullige dingen 'sorry' te zeggen, zoals dat je vijf minuten te laat bent, is niet altijd nodig. Schuldgevoelens zijn een totale killerfactor. Degene met de meeste punten op zijn/haar actielijstje na een vergadering is vaak of de grootste 'control freak', of de meest 'schuldbewuste'. Vaak gaat dit samen, als een actie-reactie spel. Zeg alleen sorry als je echt iets verkeerd hebt gedaan. Dus wees vooral zelfbewust van wat je wel en niet kan, door een bezinningsmomentje in te lassen! Dat bezorgd een hoop issue's. Gouden tip: het 'mag ik er zo op terugkomen?' Of mensen betrekken in je twijfel om samen te kijken wat haalbaar is. Transparantie is zo'n woord van nu. Mensen willen transparantie, openheid. Waarom? Mensen willen contact. Voorkom 'sorry' en schuldgevoelens door transparantie, open communicatie, verwachtingsmanagement en zelfinzicht. Daarnaast geld: 'goede voorbereiding is het halve werk' ;)!

Verandering 5: Jezelf kwetsbaar opstellen mag, huilen is geen misdrijf
Ik ben ontzettend dankbaar voor mijn familie en een paar goede vriendinnen en vrienden en mensen om mij heen die mij, vooral wanneer ik niet meer in mijzelf geloofde, hebben gesteund de afgelopen maanden. Ik liet nooit mijn kwetsbare kant zien, bang dat mensen daar negatief op reageerde, mij niet serieus zouden nemen of misbruik ervan maakte. Eerst sprak ik met niemand over mijn depressie, mijn burn-out, schaamde mij er volledig voor. Toen ik het vertelde was ongeveer van alle reacties die ik kreeg; 'dat merkte ik helemaal niet aan je', het centrale antwoord. Wat ik heel lastig vind is om mensen te vertellen en te laten zien, hoe ik mij echt voel. Ik weet nog steeds niet goed hoe ik alles in de juiste woorden en gezichtsuitdrukkingen kan uitleggen. Het optimisme en mijn uiterlijk zitten mij in de weg;) Er is ook een verschil tussen zeuren en jezelf kwetsbaar opstellen. Zeuren vind ik passief omgaan met je problemen. Jezelf kwetsbaar opstellen is dat je probeert een oplossing te bedenken om iets te veranderen, maar dat je niet goed weet hoe of dat het niet in één keer lukt.

Tegenovergestelde uitstraling

Het vreemde is hoe ik met een lachend gezicht kan vertellen over de periode van mijn burn-out en alle ellende erbij. Het 'weglachen' en mijzelf sterker voor doen, moet nog echt slijten. Want ondanks dat ik lach, weet ik wat ik vanbinnen voel. En als iemand echt contact met mij zoekt, en verder doorvraagt, kost het moeite om niet te huilen. Niet alleen omdat de pijn in mij nog moet slijten, maar ook omdat ik dankbaar ben dat iemand er naar vraagt, en mij neemt met mijn sterke en mijn zwakke kanten. De mensen die er voor je zijn wanneer het niet goed met je gaat, zijn degene die je moet koesteren. Doordat ik door mijn burn-out leer mij kwetsbaar op te stellen, ben ik een andere dimensie van mijzelf gaan ontdekken, maar ook bij anderen. Dat schoonheid vooral van binnen zit en niet alleen van buiten, is iets waar ik erg bewust van ben geworden. En huilen en andere emoties waar je, je echte 'ik' toont, zijn eng, maar wel echt. En 'echt' is mooi.

Weerstand
In een vervolg op dit item, wil ik verder inhaken op enkele angsten of weerstand die ik ervaar die ik tegenkom bij mijn veranderingsproces en die mij tegenhouden en ik dagelijks moet overwinnen. Angsten die zijn ontstaan door de enorme uitputting en het 'lichamelijk machteloos' zijn. Voor nu als afsluiter een citaat die ik laatst tegen kwam:

Volg je droom, zelfs wanneer je die tijdelijk moet loslaten om werk te vinden of de huur te betalen. Wees altijd voorbereid op een gelegenheid om eruit te breken en het leven te leiden en de dingen te doen die je werkelijk inspireren, gelukkig maken en uitdagen. (Jane Goodall)

Ik wens je voor deze week veel 'kans- voor- verandering-momenten' toe. Bedankt voor het lezen van dit blog item 'burn-out, het begin van verandering deel I. Mocht je zelf ervaringen willen delen, sta ik daar voor open!:)

Liefs Mirthe