Over twijfelen, keuzes maken en gelukkig zijn

Na gisteravond bij de Nacht van de Filosofie te zijn geweest in Den Haag, heeft vooral één spreker mij tot denken gezet, namelijk Stefaan van Brabandt. Hij nam het publiek mee in het filosoferen over voordelen van twijfelen. Nu denk je vast, wat heeft dit te maken met burn-out zijn, zware kost of begin je mogelijk te twijfelen of je wel je tijd aan dit lezen wil besteden. Maar lees nog even verder..;)

Filosofie staat kort gezegd in het teken van het bevragen van wat vanzelfsprekend lijkt te zijn. Denk bij de term 'vanzelfsprekend' aan dat al onze gegevens in deze digitale wereld niet meer echt privacy zijn, dat mensen maar alles in de ronde schreeuwen in het kader van vrijheid van meningsuiting, of het feit dat jij iedere keer degene bent die thuis de afwas doet of overige taken op werk op je bordje krijgt toegeschoven. Dit is misschien een beetje negatief geformuleerd, maar mogelijk vanzelfsprekendheden waarbij het interessant is om je af te vragen, is dit eigenlijk wel oké? Maakt dit mij gelukkig?

En we werkten nog lang en gelukkig

Toen ik 16 was schreef ik mijn profielwerkstuk over 'Wat maakt de Nederlander gelukkig?' Een geweldig onderzoek wat ik veel te ambitieus had aangepakt, waarin ik mij onder andere verdiepte in het land Bhutan waar ze het Bruto Nationaal Geluk hebben, de vraag 'Maakt geld gelukkig en armoede ongelukkig? En bedrijven die nieuwe concepten bedachten waarbij ze het geluk van hun medewerkers bewaakte en tegelijkertijd geld verdiende. Denk hierbij aan de inspirerende Braziliaanse ondernemer Ricardo Semler. Zijn zakelijke succes is zelfs gebaseerd op de kracht van het geluk van zijn werknemers. Een interessante documentaire hierover kun je hier vinden.

Na vier jaren te hard werken, niet meer bij dit onderwerp stil te hebben gestaan en vervolgens nu alweer meer dan een jaar in een burn-out te zijn beland, komt het thema, 'wat maakt mij gelukkig' weer terug in mijn leven. En niet alleen mij, maar wat maakt de Nederlander gelukkig?
Voor mijn scriptie op dit moment verdiep ik mij in thema's en experimenten als 'het basisinkomen voor ieder' en trends als the Economics of Happiness. De nieuwe inzichten waarbij More is good jaren lang de drijfveer was voor de economie en ons leven, is misschien de toekomstige trend Less is more, en gaat de focus meer naar rust, aandacht en het welzijn van de mens.

Het 'More is good' model is natuurlijk iets menselijk. De mens streeft altijd naar meer en beter. Ook ik ben de afgelopen jaren met projecten bezig geweest waarin ik werd gestimuleerd groots te denken en waar groei centraal stond. Denk aan meer geld, meer deelnemers, meer activiteiten, meer promotie etcetera. Ook het beter doen dan de ander, of een betere versie van iets neerzetten dan voorheen. Soms is de mens gewoon competitiegericht, zoals ik. Als iets een succes werd, gaf dit natuurlijk een geluks- (adrenaline) kick. Maar of ik nu gelukkiger ben geworden in relatie met eigen welzijn? Ik weet het niet.

Andere focus
Op dit moment zal het streven naar meer en beter in mijn geval meer gefocust zijn op een zoveel mogelijk stressvrij leven, meer aandacht voor eigen gezondheid en meer aandacht voor sociale relaties en zingeving. Ik doe hetzelfde, maar dan strevend naar een andere focus of in ieder geval een focus in balans tussen werken en ontspannen. Hard werken is op zich nooit een probleem geweest, alleen de manier waarop omgegaan wordt met hard werken, dat vraagt een nieuwe focus, een nieuwe omgangsvorm in mijn visie.

Terug naar de Twijfel

Twijfelen, we doen het allemaal. We twijfelen aan onze studie, onze baan, onze relatie, onze omgeving, onze financiële zekerheid, onze status of we bijlopen met de rest en of we leuk en mooi genoeg zijn. Vaak is dit uit angst dat we iets mislopen, iets kwijtraken, een verwachting niet waar kunnen maken. Zoals de filosoof Stefaan vertelde, wordt twijfelen vaak gezien als een teken van zwakte, van onzekerheid, van lafheid.

In zijn boek, zijn lezing en in dit blog worden twijfelaars juist diegene bedoelt die de moed hebben zelf te denken, niet alles zomaar aan te nemen, relativeren en nadenken over datgene wat hun doet twijfelen hen gelukkig maakt. Twijfelaars die zichzelf vragen stellen en opzoek gaan naar kennis, inzichten en wijsheid. Twijfelen is volgens heb zelfrelativering en een basis voor nieuwe ontdekkingen. Door te durven twijfelen en vraagtekens te zetten bij oude, vertrouwde en ingesleten denk- en gewoontepatronen, kun je deze doorbreken en nieuwe mogelijkheden (voor jezelf) scheppen. Vooral dit laatste is bij herstel tijdens burn-out ter sprake.

Mensen die denken 'het' al allemaal te weten, totaal niet meer twijfelen en hun eigen gedacht voor waarheid beschouwen, kunnen mogelijk vastlopen of soms zelfs als egoïstisch beschouwd worden. Mensen die durven te twijfelen aan zich zelf en wat er in de wereld gebeurt, zijn eerder nederig en empathisch. Want misschien heeft de ander ergens (ook) wel gelijk?

Wanneer stoppen met twijfelen en een keuze maken?
Als je continu blijft twijfelen raak je als verlamd, je leeft in onzekerheid en komt niet vooruit. Twijfelen is meer piekeren geworden. Het is daarom belangrijk om op een gegeven moment de knoop door te hakken. Maar wanneer stop je met twijfelen en zet je denken om naar daden? Waar ligt de grens?
Niet dat het persé HET antwoord is, maar na gister met een aantal te hebben gefilosofeerd, kan er gezegd worden dat wanneer er menselijk lijden bij komt kijken, de innerlijke roep naar verandering naar voren komt. Dit kan met verschillende gebeurtenissen worden verbonden, maar als ik het betrek op het thema burn-out, is lichamelijk en emotioneel lijden uiteindelijk de actie die tot besluitvorming lijdt. Je wil niet meer ongelukkig zijn, je niet meer zo slecht voelen. Wat altijd vanzelfsprekend leek, werkt niet meer, is niet goed voor de gezondheid. Dit is hoe ik het ook ervaren heb. Ik ben mijzelf een heleboel vragen gaan stellen, die ik voorheen niet stelde. Het brengt mij tot veel inzichten.

Wanneer stoppen met twijfelen? Als je gaat piekeren, somber of depressief wordt. Met andere woorden je welzijn aantast. Durf jij te kiezen voor je geluk en gezondheid en die van anderen?

Uiteindelijk komt het allemaal neer op het moment waarop we een keuze durven te maken, ook al weten we niet altijd waar het precies toe lijdt. Daar is lef voor nodig! 

Ik wens je veel LEF momentjes toe!:)

Als je omgeving je burn-out niet begrijpt

Ondertussen heb ik gemerkt dat er verschillende varianten zijn in burn-outs. Dat het vaak een combinatie is van meerdere oorzaken die tot een burn-out lijden en het niet aan één element ligt. Dat de duur en de ernst van een burn-out ook van persoon tot persoon verschilt. De ene persoon zit gewoon niet op de juiste werkplek en de ander moet letterlijk zijn leven omgooien of oude trauma's verwerken om weer op te knappen en een gelukkiger leven te lijden. Vergelijken van mensen met een burn-out is om die reden wat mij part hard gezegd een 'no go'. 

Wanneer mensen (metname volwassenen) zeggen 'Ik heb ook ooit een burn-out gehad', voel ik ergens weerstand. Zeker in combinatie met de zin die daar achteraan komt: 'Maar je bent nog zo jong'. Het is gek. Aan de ene kant wil ik meer openheid over dit onderwerp en tips en ervaringen uitwisselen. Maar ergens voel ik bij ouderen die te maken hebben gehad met een burn-out, totale distantie. Misschien wel omdat het kleinerend voelt, al bedoelen ze het goed. Leeftijd speelt namelijk zeker een rol in het om kunnen gaan met een burn-out. Denk alleen al aan het stukje levenservaring.

Bij de grote groep jongeren met burn-out is volgens mij de oorzaak anders, dan bij ouderen met een burn-out. En dat is onder andere gevoelig zijn voor prestatiedruk, overprikkeling en geen ruimte voor ontspanning zonder schuldgevoelens te hebben. Als je jong bent is het belangrijk om die 'speelruimte' te hebben. Denk aan hobby's en sociale relaties en momenten om op te laden. Maar misschien praat ik hier teveel vanuit mijn eigen ervaring en is dit niet de werkelijkheid.

Je partner met burn-out
Als ik uit eigen ervaring en die van enkele anderen schrijf, voelt familie, partner of beste vriend of vriendin zich enorm machteloos, wanneer ze beseffen dat je burn-out bent. Mijn omgeving zei toen ik de diagnose burn-out kreeg, dat ze het wel zagen aankomen maar niet doorhadden dat het zo ernstig was. 
Vooral bij mij thuis, wisten ze niet hoe ze me konden helpen. Ik was een tijd terug om welke reden dan ook een negatief persoon, een emotioneel bommetje die op elk moment kon ontploffen. Wat ze ook deden, het was nooit goed.

De harde werkelijkheid is dat de persoon met burn-out er uiteindelijk zelf uit moet komen, door zelf verandering in te brengen. Alleen kan diegene het niet opbrengen om actie te ondernemen zichzelf te verbeteren, door de grote vermoeidheid, uitputting. Degene met burn-out weet het even niet meer. De rek is eruit. De simpelste dingen waar je als gezond mens niet eens meer over nadenkt, zoals hoe kom ik uit bed, tandenpoetsen, eten klaar maken, de trap afkomen, fietsen enzovoorts, lukken niet en vragen ongelooflijk veel energie.  

En dan?
Dit brengt veel spanning in de relatie. Aan de ene kant is de persoon met burn-out afhankelijk omdat diegene het zelf even niet meer kan. Vaak een frustrerend iets, want mensen met burn-out konden altijd heel goed alles zelf regelen en nu moeten ze wel hulp vragen en accepteren. Ik vond dit bijvoorbeeld erg moeilijk en kon hierdoor heel sacherijnig worden;). Het is een loslatingsproces. 

De partner of familielid krijgt vaak veel verwijten naar zijn of haar hoofd geslingerd. De persoon met burn-out zit zo niet lekker in zijn of haar vel, dat sympathie en inlevingsvermogen vaak niet op te brengen zijn. De hersenen zijn vol en overwerkt en kunnen niet meer oplossingsgericht denken. 

Om met zo'n iemand om te kunnen gaan vraagt dit erg veel geduld, begrip en een sterke olifantenhuid. Je doet immers naar je gevoel je stinkende best de ander te helpen, maar je kunt niet te veel waardering terug verwachten. Feitelijk kun je niets meer verwachten van de partner met burn-out. Je legt anders nog meer druk op diegene. 

Sommige partners en familieleden kunnen zich zo zorgen maken, dat ze zichzelf verliezen in de situatie van de partner met burn-out. Of partners met een niet zo'n sterke ruggengraat raken te gekwetst door de opmerkingen of het kost hen te veel energie om zelf staande te blijven. Een relatie is geven en nemen, maar iemand met burn-out kan tijdelijk niet meer geven. Vaak gaan relaties om deze laatste reden uit elkaar. 

Vooral bij jonge mensen met burn-out hoor ik vaak dat relaties uit gaan, zo ook bij mijzelf. Je bent beide jong en minder ervaren waardoor je niet goed weet hoe er samen mee om te gaan. Als burn-outer kun je even niet meer de leuke vriend(in), de behulpzame dochter/zoon of hardwerkende collega/student zijn. Die energie en mogelijkheid is er even niet. Aan de omgeving van de burn-outer is het de keuze dit te accepteren of afstand te nemen. Vaak zegt de keuze veel over de relatie. Familie helpt vaak vanuit onvoorwaardelijke liefde, een opdrachtgever stopt vanuit zakelijk oogpunt mogelijk je contract, en een partner kan mogelijk op zoek gaan naar waar het gras groener is of blijft bij je na het maken van goede afspraken.  

Accepteren wat komt, en loslaten wat gaat, luidt het motto. Het is zeer pijnlijk en confronterend als mensen je in zo'n situatie laten vallen. Uiteindelijk gaat het er om dat je vanuit compassie weer zelf, zonder afhankelijk te zijn van anderen, kan zorgen voor jezelf en je eigen geluk en liefde. Dat is wat ik op harde wijze heb geleerd wat betreft relaties en het vraagt acceptatie, geduld en zelfvertrouwen van jezelf. 

Je kunt het ook zien als een kans waarin je alle focus kunt leggen op jezelf en je eigen ontwikkeling naar een betere versie van jezelf.

Enkele Tips voor partner of familielid
- Verwacht tijdelijk niets terug van degene met burn-out. Voorkom extra druk.
- Zorg dat je, je eigen leven behoud zodat je in balans blijft.
- Maak goede afspraken, desnoods door tijdelijk even afstand te nemen in de relatie als dit voor beide partijen beter is.
- Stel grenzen wat betreft omgangsvormen. Degene met burn-out kan nog steeds rekening proberen te houden door bijvoorbeeld op zijn/haar taalgebruik te letten.
 - Neem het allemaal niet persoonlijk.
 - Luister en vraag naar hoe degene zich voelt, maar vergeet niet dat je geen psycholoog bent.
 -  Onderneem samen kleine positieve dingen, zoals wandelen in de natuur.

Enkele Tips voor burn-outer wat betreft omgaan met relaties
- Hoe slecht je, je ook voelt, probeer zo min mogelijk de ander te kwetsen.
- de belangrijkste relatie, is de relatie met jezelf. Wees lief voor jezelf.
- Maak duidelijke afspraken wanneer het even teveel wordt. Bijvoorbeeld een stopsignaal.
- Maak een afspraak met een psycholoog als je er zelf niet uitkomt. 
- Omring je met mensen die je energie geven:)
- Ga lekker naar buiten vitamine D op doen, samen met je partner of familie.
- Besef dat je relatie met een opdrachtgever of studie, zakelijk is. Verwacht daarom niet te veel ondersteuning. 

Vergeet niet dat als je zorgvuldig omgaat met het leerproces van je burn-out, je er als een veel sterker, gelukkiger en prettiger mens uit komt:) Daar doen we het voor, toch?;) 

Tijd voor mijzelf

Ze zeggen dat je iemand niet iets duidelijk kan maken, als diegene nog niet klaar is om het te begrijpen en/of er niet voor open staat. Ken je dat gevoel dat je zorgen maakt om iemand of iemand over jou? En dat je tips kan blijven geven of aanhoren tot je een ons weegt maar dat de ander of jijzelf er toch niets mee doet? In dat geval heeft het nog even tijd nodig om tot inzicht te komen. Ook al vraagt dit om nog meer leermomenten of problemen. Het is voor ieder een zoektocht met vallen en opstaan, naar wat voor jou en de ander werkt. Voor iemand die al verder is in het leerproces kan het frustrerend zijn om toe te kijken hoe de ander aan het stuntelen is met wat dan ook. De uitdaging is dan om geduld te hebben, zaken niet te overhaasten of los te laten. Ieder zijn of haar tempo. Zoals Cruijff zei: 'Je gaat het pas zien als je het doorhebt'.  Waarom ik hiermee begin, is vanwege alle inzichten die ik tot nu toe heb opgedaan door de burn-out, maar waar ik voorheen nooit bij stil stond. Ondanks dat ik erg jong ben voor een burn-out en het helemaal niet leuk is, ben ik ergens "blij" dat ik dit nu al leer, en niet pas door tot mijn veertigste als een workaholic, gestresst en al door het leven te blijven gaan en er dan pas achter te komen. 

Ik geloof na eigen ervaring nu ook dat hoe harder je een persoonlijk issue negeert, hoe harder het terug komt. Vaak heeft een persoonlijk issue met een gedachtenpatroon te maken dat onder bepaalde omstandigheden is ontwikkeld, maar je nu geen positieve gevoelens of situaties meer oplevert, maar alleen maar irritatie.

Maar mensen blijven op een bepaalde manier denken en handelen als ze een positieve 'beloning' ontvangen. Denk aan een compliment of andere vormen van waardering. Het is pas moeilijk en dapper om ondanks de complimenten voor bijvoorbeeld je harde werken, te kiezen voor wat goed voor jou (gezondheid) is en hiervoor niet meer je acties te laten leiden door complimenten van anderen, maar door grenzen te stellen en voor jezelf te kiezen. Dat is mijn uitdaging op het moment;)

Soms veranderen de omstandigheden doordat je met andere (werk) omgevingen en mensen in aanraking komt, en dit vraagt een andere mind-set en houding. Feitelijk is het vrij logisch dat zo'n mind tuning niet vanzelf gaat, maar aandacht vraagt, eventueel met behulp van een professional.

Ik ben op dit moment een heleboel gedachtepatronen aan het omgooien. Dat is nodig omdat de wijze waarop ik dacht en mijn leven vorm gaf, mij heeft opgebrand. De oorzaak voor mijn burn-out heeft o.a. met karakter eigenschappen te maken en met de omstandigheden die op mijn pad kwamen. Ik heb ruim drie jaar alleen maar leidinggevende rollen gehad of ben mede-eindverantwoordelijke geweest voor grote projecten, evenementen of verenigingen. Dit vroeg van mij doorzettingsvermogen, kritische kijk, hard werken, besluitvorming, initiatief, voorbeeld functie zijn, altijd beschikbaar en bereikbaar zijn, discipline, zelfstandigheid, netwerken, ondernemerschap, bijscholing, uit mijn comfort zone stappen en enthousiasme. Binnen de rollen die ik op mij nam of kreeg moest en deed ik mij altijd als de sterke persoon voor. Degene die alles aan kon. Ergens ben en kan ik dit ook, zeg ik gewaagd;) Hierdoor is wel mijn cognitieve, rationele kant sterk ontwikkeld, maar mijn gevoels-/emotionele kant minder. Want voor emoties en social talk gaf ik mijzelf geen ruimte.

Ik blijf het voor mijzelf maar op ratelen; ik ben crowdfunding project medewerker geweest van een crowdfunding project, bestuurslid van een studenten roeivereniging, junior coördinator bij een trainingsprogramma in sociaal ondernemen, regie groep van een congres, bestuurslid/organisatie van een festival, enkele keren hoofd roeikamp organisator, op slag in de roeiboot etcetera. Jaren lang hoge verantwoordelijkheden die op mijn schouders lagen en naast mijn studie deed. Ik deed het vanuit passie en nieuwsgierigheid. Maar achteraf gezien vroeg de combinatie teveel van mij, waardoor het niet altijd leuk was en uiteindelijk mijn passie en plezier zelfs heeft uitgedoofd, voor alles. Op het eind had ik letterlijk nergens meer echt plezier in door alle stress en moetjes, en was over alles en iedereen pessimistisch. Ik herkende mijzelf niet meer. 

Ik vergat al die tijd namelijk één ding ben ik nu achter gekomen: tijd voor mijzelf! 

De documentaire 'De burn-out industrie'  zette mij weer aan het denken. Wat  mij vooral bij bleef was de uitspraak van een jonge talentvolle man die als onervaren project manager een enorm groot project en dus verantwoordelijkheid op zich kreeg. Hij voelde zich uitgedaagd en enthousiast, nam de klus aan, wist nog niet waar hij precies instapte want het was iets "nieuws" binnen het bedrijf waar hij werkte. Tijdens het project veranderde alle omstandigheden onverwacht waardoor de werkdruk hoger lag dan gepland. In de documentaire zei hij hierover: "Het is alsof ze me in de oceaan hebben gegooid en dat ze met zijn allen aan de zijkant stonden te kijken van 'Zullen we een bandje gooien? Nee, laat nog maar even zwemmen.' En dat ze mij gewoon kopje onder zagen gaan en toch zeiden; 'Die red het nog wel'." Waarschijnlijk is het voor mij heel helder wat hij hiermee bedoelt, maar is voor de lezer meer context nodig. Je stapt ergens in, vaak werk of stage gerelateerd, waarbij men reële verwachtingen naar je schept, maar vervolgens in de realiteit veel zwaarder uitpakt, te veel van je vraagt en feitelijk onrealistisch is. Je wil je ondanks alle tegenslagen je niet laten kennen en gaat hierbij over je (energie) grens. Je kunt en wil geen nee zeggen want je bent en voelt je eindverantwoordelijk. 

Ik herkende veel in zijn verhaal, vooral ergens die innerlijke woede en machteloze emotie. En dan vooral omdat het zover is gekomen dat je nu in een burn-out bent beland. Het gevoel van 'dit verdien ik niet'. Dit was niet nodig geweest als mijn omgeving mij had beschermd of had gewaarschuwd. En dan met name werk gerelateerd. Burn-out is namelijk vrijwel altijd werk-gerelateerd.

Jonge vrouwen zijn op dit moment de grootste doelgroep met burn-out in Nederland. De leeftijd van mensen met een burn-out wordt steeds jonger. En ergens vind ik het erg jammer dat juist de aanpakkers, de enthousiastelingen, degene met een goed hart en empatisch vermogen vaak burn-out raken. Mijn HBO studie zie ik meer als een 'al werkend leren studie'. Veel stages, wat als ik over mijzelf praat gewoon full time werken was. Ik koos natuurlijk ook voor bepaalde organisaties en vernieuwende concepten. Nooit de makkelijkste weg die ik koos, ik hou van uitdaging. En daarnaast vraagt de sociale en culturele sector sowieso flexibiliteit en energie. Toen ik in 2012 met crowdfunding in aanraking kwam, was het pas net in Nederland van start. Een vrij onbekend gebied, zeker in de kunstsector. Het was hierdoor extra pittig om het project te laten slagen door de onwetenheid van ieder.

Daarnaast kwam de hype met 'het nieuwe werken' op in Nederland, wat betreft flexwerkplekken. In mijn tweede stage had ik een klein laptopje en werkte ik vaak op flexwerkplekken in verschillende steden. Dat 'nieuwe werken' klinkt ideaal, maar vraagt ook erg veel zelfdiscipline, kennis, social skills en flexibiliteit.

Ik was vaak eigen baas, had zelf de regie in handen, ik kon het zo gek maken als ik zelf wilde. En als je dan in je karakter perfectionisme, ambitie en geen nee kunnen zeggen hebt, kan het blijkbaar een keer fout gaan. Je kunt je namelijk in werk verliezen door geen rust voor jezelf te pakken.

Don't give a fuck - Sarah Knight Na feitelijk een jaar, maar waarvan 4 maanden echt even 'niets' doen, bestaande uit onder andere bijslapen, wekelijkse therapie, veel lezen, weer plezier krijgen in eten, fysiotherapie en mensen en activiteiten die mij energie geven, is er een enorme positieve omschakeling aan het plaatsvinden in mij. Een boek waar ik nu in lees en deze omschakeling stimuleert is het boek "Don't give a fuck", wat in het begin veel vraagtekens bij mij opriep of ik nou blij werd van het woord 'fuck' dat in ongeveer iedere zin staat, maar het maakt ergens in mij wel wat los. Aanrader voor mensen die meer tijd voor zich zelf willen creëren, zonder schuld gevoel, excuses en zonder een naar mens te zijn;)

Fasen burn-out en concentratievermogen

De burn-out kent 4 fases namelijk:

1. Acceptatie en rust
2. Grenzen bewaken 
3. Conditie opbouwen 
4. Re-integratie

De afgelopen blogs stonden in het teken van Fase 1: acceptatie en rust. De bewustwording van wat het is en hoe ik ermee om moest gaan heeft bij mij heeeeeeeel lang geduurd à 1 jaar.

Op dit moment zullen mijn blogs overgaan op fase 2: grenzen bewaken. Het accepteren van de situatie blijft telkens een beetje stoeien maar maakt het wel minder zwaar. In mijn proces naar weer emotioneel en lichamelijk hersteld zijn, is het opnieuw verkennen van mijn grenzen, vooral lichamelijk, een grote uitdaging. Een burn-out is immers een energiestoornis. Je bent uit balans. Het is dus telkens experimenteren met je energie en wat energie kost en wat energie geeft.

Energie gevers
die tijd voor jezelf om op te laden, hoe richt jij die in? Wat ik voorheen als ontspanning zag bestond uit festivals bezoeken, feesten/dansen, speciaal biertjes drinken, uitslapen, koffie drinken, af en toe roken, onder de mensen zijn of flink sporten. Hier kijk ik nu anders naar, want feitelijk kost dit allemaal ook energie of is het slecht voor mijn gezondheid (op de wijze waarop ik het deed). Want koffie drinken om wakker te worden zonder ontbijt werkt na een tijd slecht op de bijnieren. Veel alcohol drinken op een bijna lege maag werkt ook niet goed. Flink sporten terwijl je geen vet, eiwitten en extra energie buffers meer over hebt, brand alleen maar je spieren weg. Niet handig op de lange termijn. Tijd en ontspanning voor mijzelf, betekend ook soms alleen met mijzelf zijn, zonder rekening te houden met mijn omgeving.

Yoga waar ik eerst de kriebels bij kreeg in verband met mijn ongeduld, staat nu steeds meer centraal in mijn dagelijks leven. Ik probeer het iedere dag te doen, als het kan wanneer ik op sta. Het geeft mij energie en ik voel beter aan welke signalen mijn lichaam aangeeft, om te bepalen wat ik die dag aan kan, qua activiteiten. Alleen al het plaatje links met yoga benefits overtuigde mij al;)

Tai Chi - Qi Cong
Daarnaast ben ik gestart met Qi Cong. Een traditionele Chinese wijze wat vertaald in het Nederlands "Het beheersen van en werken met levensenergie", betekend. Het zijn allerlei oefeningen en bewegingen die de energie in je stimuleren en laten stromen en hiermee je gezondheid versterkt. Het is zacht omgaan met jezelf en je lichaam en je bewust worden van je lichaam. Het is gebaseerd op ons meridianen- en zenuwstelsel. Iets waar ik mij nu meer aan het verdiepen in ben. 

Meditatie en Mindfulness
Ik ben vooral met het mediteren begonnen sinds kort. Je hebt op youtube allemaal van die meditatie muziekjes en oefeningen. Fijn voor het slapen gaan of als ik merk dat mijn lijf en hoofd weer van slag is door iemand of iets. Of als ik weer echt al mijn energie kwijt ben, wat een heel naar gevoel is, doe ik zo'n oefening om mijn spieren te ontspannen en mijn hoofd leeg te maken. Het verminderd de spanning in mijn lichaam.

Wanneer ik merk dat ik opgejaagd, gestrest of geïrriteerd ben, gebruik ik nu ook sinds kort de app Headspace. In plaats van mij nog drukker te maken om iets en mij mee te laten gaan in emoties, probeer ik nu mijzelf op dat soort momenten even terug te trekken, even tot mijzelf te komen, en deze app helpt daarbij, gezien de 10 minuten oefeningen.
Kijk hier op hun website of download de app;) Aanrader voor iedereen die druk in zijn hoofd is of af en toe spijt heeft van zijn gedrag in bepaalde buien en hierin rustiger wil worden;)

The art of being
In het Flow mindfulness werkboek (aanrader!) stond een artikel over waarom Mindfulness precies lijkt te zijn waar we op dit moment in het Westen behoeften aan hebben. Ik kreeg zelf voorheen de kriebels van mindfulness. Het woord kende ik, maar toepassen in mijn leven daar dacht ik niet aan, had ik geen tijd voor, vond ik maar zweverig gedoe. Daar denk ik nu anders over en wil mij er graag in gaan verdiepen. Het is best lastig merk ik. Mindfulness is trouwens 'doelgerichte, vriendelijke, niet-reactieve aandacht voor de ervaring in het hier en nu, zonder oordeel.' Het staat voor aandacht voor het nu, voor je gedachten, voor je lijf.

Daniël Levitin schrijft in zijn boek "Een opgeruimde geest" dat we in het Westen allemaal te maken hebben met een overbelast aandachtssysteem. 'De neuronen in onze hersenen zijn levende cellen met een metabolisme. Als ze hard hebben gewerkt, voelen we ons uitgeput'. Mindfulnesstrainer Rob Brandsma schrijft dat alle informatie die wij de hele dag ontvangen tegenwoordig, steeds een hersendeeltje triggeren dat wil weten 'what's new, what's new?'  Hierdoor schijnt onze aandacht te versnipperen en dit brengt onrust en stress.

Wat mij ook triggerde was de uitspraak: "We gebruiken al onze energie om gedachten te produceren. In deze wereld zijn we met alles en iedereen verbonden, behalve met onszelf."

Er is behoefte aan mindfulness omdat aandacht nog nooit zo schaars is geweest, in deze drukke, snelle Westerse cultuur. Met mindfulness schijnt het wel te lukken om in contact te komen met jezelf en hierdoor helderheid te krijgen over situaties. Daarnaast wordt je ademhaling rustiger en hierdoor worden er minder stress hormonen aanmaakt. Je gaat veel beter voelen wat goed voor je is en neemt andere beslissingen.

'Het gaat over accepteren wat er is, niet steeds oordelen of in de doe-modus schieten.' (vooral dat laatste spreekt mij aan)

Mindfulness bestaat uit aandachtsgerichte bewustzijnstechnieken die al vijfduizend jaar oud blijken te zijn. De beroemde stoïcijnse filosoof Epictetus, zei bijvoorbeeld ooit"

"Niet de dingen zelf maken de mensen van streek, maar hun denkbeelden erover."

Volledig mee eens, nu ik steeds bewuster wordt van mijn eigen denkbeelden over dingen, die niet persé waarheid zijn, maar gevormd door mijn ervaringen.

Sunny Side of Spirit
Als laatste voor nu; de documentairemaakster Sunny Bergman, heeft onderzoek gedaan in Taiwan, Brazilië en Ghana naar hoe ze daar omgaan met psychische klachten en wat hun aanpak oplevert. Ze schrijft dat 4 op de 10 Nederlanders klachten hebben als depressiviteit, slapenloosheid, ADHD en stress. "Hoe is dat in andere culturen?"
Interessante documentaire serie waar ik graag nog een keer een item aan toewijd. Wat mij vooral aan het denken heeft gezet is hoe we in het westen met onze gezondheid omgaan. Antidepressiva of paracetamol is vaak een bekend advies voor herstel van burn-outs. Ik zelf ben hier tegenstander van en kies voor de natuurlijke en alternatieve geneeswijzen. Ik begrijp gewoon niet waarom al die oude kennis uit o.a. het oosten nog zo weinig tot niet toegepast worden in de westerse geneeskunde. In China bijvoorbeeld wanneer je naar de dokter gaat voor bijvoorbeeld nekklachten, kijken ze naar een meridiaan in je voet. Lichaam en geest staat tot in de detail met elkaar in verbinding, daarom raden ze bij een burn-out aan eerst te werken aan je lichamelijk herstel en daarna volledig te focussen op de geest. Klik hier alvast naar de website met de documentaire fragmenten als je geïnteresseerd bent:)

Een pleidooi voor meer tijd om op te laden voor de bezige bijtjes onder ons!:)

Meer tijd voor jezelf!!:D